چکیده:

انسان موجودی اسطوره باور و نمادساز است. اسطوره آغاز «شدن» و نحوه‌ی «بودن» آدمی را بیان می‌کند و نماد زبان اسطوره و آیین در درازنای تاریخ بوده است. در جهان بینی اسطوره‌ای انسان خود و جهان را در هم می‌آمیزد تا حضور خویش را در روند حیات به ثبوت برساند. معماری یکی از نمودگاههای چنین آمیزشی است. در معماری دنیای باستان مفاهیم مینوی جلوه‌ای زمینی می‌یافتند و در زندگی واقعی بازتاب پیدا می‌کردند. هخامنشیان از جمله امپراتوری‌های شرقی‌اند که در گستره‌ی تاریخ شهرتی به سزا یافتند. نام آنها همواره تداعی کننده‌ی بنای بزرگ تخت جمشید است. هخامنشی‌ها فرهنگی تلفیقی و معماری‌ای ترکیبی دارند که رشته‌ی پیوند چنین فرهنگ و هنری روح پارسی و حامی آن پادشاهان بودند. نگاره‌های نمادین تخت جمشید (و پاسارگاد و شوش) در زمره‌ی مجهولات هنر پارسی‌اند و رمزگان فرهنگی عصر تلقی می‌شوند. تنوع و در هم تنیدگی این نگارکنده‌ها ناشی از سرچشمه‌های متفاوت فرهنگی آنهاست. نقش مایه‌هایی که درون مایه‌ای چندگانه دارند: مصری، میان رودانی و ایرانی. زمینه‌ی ذهنی چنین گزینشی گزیده را باید در غنای فرهنگی تمدنهای باستانی پیشین و رواج روح مدارای پارسی از یک سو و گریزناپذیر بودن ضرورت اخذ و اقتباس سبک‌های هنری از سوی دیگر دید. تخت جمشید شاهوارترین و گزیده‌ترین یادگار هخامنشیان محل تلاقی تمدنهای عصر محسوب می‌شود

فهرست مطالب
عنوان     صفحه
پیش‌گفتار     ۴
دیباچه    ۵
سخنی درباره‌ی منابع     ۱۴
بخش یکم: پیشینه‌ی هخامنشی‌ها     ۲۳
۱ـ هند و اروپاییان     ۲۵
۲ـ علل و انگیزه مهاجرت آریایی‌ها     ۲۸
۳ـ آریایی‌ها در ایران     ۲۹
بخش دوم: پادشاهی هخامنشیان    ۳۳
۱ـ کورش    ۳۴
۲ـ خط مشی دینی کورش    ۳۶
۳ـ داریوش     ۳۹
۴ـ خشایارشاه    ۴۶
۵ـ فرجام هخامنشیان     ۴۹
بخش سوم: شکل‌گیری معماری هخامنشی    ۵۴
۱ـ پاسارگاد    ۵۷
۲ـ آرامگاه کورش     ۶۰
۳ـ شوش    ۶۲
۴ـ تخت جمشید     ۶۵
بخش چهارم: نقش برجسته‌های تخت جمشید     ۷۱
۱ـ بخش‌های برجسته‌ی تخت جمشید     ۷۳
۲ـ نقوش پلکان آپادانا    ۷۴
۳ـ نقوش سایر کاخ‌ها     ۸۰
۴ـ نقوش آپادانا و جشن آغاز سال نو     ۸۳
بخش پنجم: نقش‌های نمادین در آثار و اشیاء ایران پیش از هخامنشیان     ۸۸
۱ـ نماد و نمادگرایی     ۸۹
۲ـ سفالینه‌های شوش و سیلک     ۹۲
۳ـ گنجینه‌ی زیویه و جام زرین حسنلو     ۹۶
۴ـ مفرغ‌های لرستان     ۹۸
۵ـ نقش و نگاره‌ها در آثار منسوب به مادها     ۱۰۵
بخش ششم: نقش برجسته‌های نمادین در پاسارگاد و شوش    ۱۰۹
۱ـ انسان بالدار پاسارگاد    ۱۱۱
۲ـ هویت نگاره پاسارگاد    ۱۱۵
۳ـ نگاره‌های نمادین شوش     ۱۱۹
بخش هفتم: نقش‌های نمادین تخت جمشید     ۱۲۳
۱ـ پیکار شیر و گاو     ۱۲۷
۲ـ پیکار شاه و شیر    ۱۳۳
۳ـ گاوان بالدار انسان سر     ۱۳۸
۴ـ باغ پر درخت نمادین     ۱۴۶
بخش هشتم: اهورامزدا، فروهر و فرّ در کیش زردشتی و آیین پارسی     ۱۵۱
۱ـ اهورامزدا     ۱۵۱
۲ـ فروهر    ۱۵۵
۳ـ فرّ    ۱۵۸
۴ـ فرّ در تاریخ اساطیری ایران     ۱۶۴
بخش نهم: نماد بالدار درباور و هنر هخامنشیان     ۱۶۷
۱ـ نماد بالدار در خاور نزدیک باستان     ۱۶۹
۲ـ اشکال و اجزاء نماد بالدار هخامنشی    ۱۷۱
۳ـ نیم تنه‌ی بالدار بیستون     ۱۷۳
۴ـ نقش رستم     ۱۷۶
۵ـ نماد بالدار در تخت جمشید     ۱۸۰
۶ـ دایره‌ی بالدار و شیرمردان تاجدار     ۱۸۳
۷ـ پرنده بالدار در باور پارسی     ۱۸۴
۸ـ نماد بالدار یا فرّ ایرانی    ۱۸۶
۹ـ نماد انسان بالدار یا فرّ کیانی     ۱۸۹
۱۰ـ فرّ و آتش شخصی پادشاه     ۱۹۴
۱۱ـ فرّ شاهی و تی‌کی‌هلنی     ۱۹۶
۱۲ـ نسبت نماد فرمانروایی و فرّ کیانی     ۱۹۷
۱۳ـ نسبت «شاه ـ عقاب» با وارغنه پرنده‌ی فرّ    ۲۰۰
۱۴ـ قوچ بالدار جایگزین انسان بالدار     ۲۰۴
سخن پایانی     ۲۰۵
فهرست منابع و مآخذ     ۲۱۴
پیوست: شکل‌ها و تصویرها    ۲۲۲
چکیده‌ی انگلیسی

فهرست منابع

آموزگار، ژاله، تاریخ اساطیری ایران، چاپ یکم، تهران، انتشارات سمت، ۱۳۷۴

اتینگهاوزن، ریچارد و احسان یارشاطر، اوج‌های درخشان هنر ایران، ترجمه هرمز عبداللهی و رویین پاکباز، چاپ یکم، تهران، انتشارات آگه، ۱۳۷۹

احتشام، مرتضی، ایران در زمان هخامنشیان، چاپ یکم، تهران، انتشارات شرکت سهامی کتابهای جیبی، ۲۵۳۵ش.هـ

استروناخ، دیوید، پاسارگاد گزارشی از کاوش‌های انجام شده توسط مؤسسه مطالعات ایرانی بریتانیا از سال ۱۹۶۱ تا ۱۹۶۳، ترجمه حمید خطیب شهیدی، چاپ یکم، تهران، انتشارات سازمان میراث فرهنگی کشور، ۱۳۷۹

اسماعیل‌پور، ابوالقاسم، اسطوره بیان نمادین، چاپ یکم، تهران، انتشارات توس، ۱۳۷۷

اشمیت، اریش فردریش، تخت جمشید، بناها، نقش‌ها و نبشته‌ها، ترجمه عبداله فریار، جلد یکم، چاپ یکم، تهران، انتشارات فرانکلین و امیرکبیر، ۱۳۴۲

اوستا، گزارش، ترجمه وتفسیر ابراهیم‌پور داود، یشت‌ها، جلد ۲و۱، چاپ یکم، تهران، انتشارات اساطیر، ۱۳۷۷

دانلود  فایل